Galvanik korozyon tekne sahiplerinin su altı donanımlarının belki de en büyük düşmanıdır. Bu yazımızda galvanik korozyon konusunu ve bunu önlemenin yollarını paylaşıyoruz. Deniz suyu gibi bir elektrolitte bulunan farklı metallerin aralarında iletkenlik sağlandığında bir elektrik devresi oluşur. Ortaya çıkacak galvanik korozyon metallerden hangisi daha az “asil”se onu anot (aktif elektrot) kabul eder ve yüzeyinden malzeme taşıyarak yer.
Bu doğal olay, elektrik akımını keşfeden İtalyan fizik profesörü Luigi Galvani’ye (1737-1798) atfen adlandırılmıştır. Daha da genel olarak elektroliz olarak bilinir; öyle bilinir ama bu yanlış bir adlandırmadır, çünkü elektroliz denen olay, iletken olan akışkan bir elektrolitin iyonlarına ayrılarak çözülmesi ve olayın sonucu gerilim verilmiş olan elektrotların arasında malzeme taşınmasıdır. Galvanik korozyonda metallere dışardan gerilim verilmesi söz konusu değildir. Galvanik korozyon, bir başka tür korozyon olan elektrokimyasal (elektrolitik) korozyondan (tek bir metalde ortaya çıkan korozyon) daha çabuk oluşur ve sonuçlan ciddi hatta yıkıcı olabilir.
Pervane ve gövde su ağızları gibi önemli metal bağlantıları galvanik korozyondan korumak için bu tür unsurların birleştirilip çinko gibi “asil olmayan” metalden mamul ortak bir kurban elektrotuna (kurbanlık anota) bağlanması gerekir. Ya da her birinin üzerine ayrı bir tutya konur.
Eş potansiyel bütünlük (bonding) galvanik korozyonu önlemenin geleneksel yöntemidir. Yapılacak iş, bütün büyük metal bağlantı parçalarını (landa demirleri [chainplates], motor ve salma saplamaları, direkler, metal bodoslama parçalan ve deniz suyu vanaları gibi) kaim bir bakır tel ya da şeritle birbirine ilişkilendirip, tüm sistemi bir tutyaya (çinkoya) bağlamaktır. Tüm sistem daha sonra topraklama sistemine bağlanarak deniz suyu potansiyeline de getirilebilir. Böyle yapmakla ümit edilen yalnız galvanik korozyondan değil onun yanında daha hızlı etki eden elektrolitik korozyondan da korunmaktır. Genellikle kaçak akım korozyonu olarak anılan elektrolitik korozyon, elektrolite dokunan (deniz suyuyla temas halinde olan) metallere bozuk bir elektrikli cihazın metal muhafazasından kaynaklanan kaçak akımların ulaşmasıyla beslenir. Topraklama yapıldığında kaçak akımlar en kısa yoldan toprağa (denize gider). Çinko tutyalar galvanik korozyonun önüne geçseler de tek başlarına elektrolitik korozyonu engelleyemezler. Burada halen, metaller arasındaki elektriksel olaylar hakkında açıklanamamış epeyce bilinmezin olduğunu da söyleyelim. Tekneniz tutyalanmış ama korozyon sorununuz hâlâ devam ediyorsa bir seçeneğiniz de bütün metal bağlantı unsurlarını birbirlerinden tamamen ayırarak (elektriksel olarak yalıtıp kaçak akımın yolunu keserek) korozyonu engellemeye çalışmaktır. Bununla birlikte önce profesyonel birine danışırsanız çok iyi olur.
Pervane, metal dümen akşamı ve gövde su ağızları gibi önemli unsurların, dayandıkları sürece korudukları daha asil metallere göre öncelikle eriyen özel tutyalar (çinko) vardır. Tutyalar korunacak metale doğrudan birleştirmek önemlidir. Pervaneyi korumak istiyorsanız, tutyalar pervane şaftına kelepçelenmeli ya da pervane arkasına somun şeklinde bağlanmalıdır. Su altında tutyadan metale doğrudan temas olmalıdır, aksi takdirde tutya (çinko) görevini yerine getiremez. Gövde su ağızları ve metal dümen aksamının koruyucu tutyalara bakır şeritlerle irtibatlandırılması gerekir.
Aşağıdaki liste, teknelerde genellikle bulunan metallerin, Galvanik Çizelge sırasına göre sıralanmasını gösterir. Bu listedeki metaller listede ne kadar birbirlerinden uzakta yer alırlarsa, korozyon olasılığı da o kadar yüksek olur, (Metallerin doğal gerilimleri arasındaki fark büyük olduğundan) birbirlerine yaklaştıkça korozyon şansı azalır. İlk sıradakiler en az asil olan hemen eriyecek metallerdir; son sıralardaysa galvanik olaylara dirençleri en yüksek olanlar bulunur.
• Magnezyum,
• Çinko,
• Alüminyum Yumuşak çelik Dökme demir
• Paslanmaz Çelik (aktif tür 410)
• Kurşun
• Monel Metali
• Dövme pirinç
• Manganez bronzu
• Deniz pirinci
• San pirinç
• Alüminyum bronzu
• Bakır
• Silicone Bronzu
• Nikel
• Paslanmaz çelik (304, 316 ve pasif tür 410).
Paslanmaz çelik çizelgede iki kez görünmektedir. Havada veya suda oksijenle serbest olarak temastaysa korozyona dirençli ince bir tabaka oluşturur ve pasif hale geçer ve bu onu çok asil yapar. Ama salma saplamalarında, dümen veya pervane şaftında olduğu gibi bir süre ıslak bir bölgede oksijenden uzak kalırsa, korozyona direnci çok azalarak yumuşak çelik mertebesine iner ve karıncalanma denen korozyondan kötü şekilde etkilenir. Bu haliyle aktif olarak adlandırılır ve çok daha az asil hale gelir; Galvanik Çizelgede de yukarılara tırmanır.
Alüminyum direk ve paslanmaz çelik malzemeler arasında olduğu gibi, korozyon su dışında da görülür, ancak oralarda çok daha yavaş ilerler.
