Deniz Seyir Haritaları: Denizciler için çizilen haritalara “Deniz Seyir Haritası” denir. Denizde seyir yaparken bir dünya küresini kullanma imkânımız yoktur. Yeryüzü üzerindeki görüntünün kullanılabilir olabilmesi için iki boyutlu bir hale getirilmesi ve ölçeklendirilmesi gerekir. Harita, üzerindeki gerekli unsurlar ile birlikte yeryüzünün belirli bir bölümünün iz düşüm yöntemi ile oluşturulan iki boyutlu çizimidir. Kullanım yerine göre bilgi ve özellikler taşır ve isimlendirilir.
Projeksiyon İz düşüm Sistemleri
Harita çiziminde kullanılan projeksiyon iz düşüm yöntemi bir benzetme olarak dünya küresinin merkezinde bulunan bir ışık kaynağından çıkan ışınların yerkürenin dışındaki bir düzlem üzerinde oluşturduğu izden yararlanılarak yerküre üzerindeki şekillerin iki boyutlu çiziminin alınması yöntemidir.
İz düşüm yöntemleri kullanılan düzlemlerin biçimine göre isimlendirilir. Bu farklı yöntemler ile oluşturulan haritaların kullanım yeri çizimde kullanılan yöntemin özelliklerine göre belirlenir. Tüm iz düşüm yöntemlerinde teğet noktası yakınlarında iz düşümler gerçeğe yakın ölçülerdeyken uzaklaştıkça şekilleri büyür ve değişir.
Silindirik İz düşüm
Silindirik iz düşüm yönteminde üzerinde harita oluşturulacak düzlem bükülerek silindirhaline getirilir. Küre teğet şekilde bu silindirin içindeyken izdüşümü alınır ve silindir tekrar düzeltilerek düzlem haline getirilir. Bu yöntem ile yapılan haritalara MERKATOR (Mercator) haritaları denir.
Ekvatordan teğetle alınan silindirik iz düşümde;
Ø Enlem ve boylamlar birbirini dik kesen paralel doğrular şeklindedir.
Ø Gerçekte boylamlar kutuplara gittikçe bir birine yaklaşmakta olmasına rağmen, alınan iz düşümde boylamlar birleşmez ve bir birine paralel durumda kalır.
Ø Gerçekte enlemlerin arası eşit olmasına rağmen, iz düşümde kutuplara gittikçe, paralellerin arası açılır.
Deniz Seyir haritası, üzerinde mevki konabilen ve rota hatlarının çizilebildiği haritalardır.
Enlem ve boylamların birbirini dik kesen paralel doğrular şeklinde olma özelliğinden dolayı ekvatordan teğet merkator haritaları denizcilikte seyir haritaları olarak kullanılır. Bizim denizcilikte kullandığımız tüm seyir haritaları bu yönteme göre çizilen haritalardır.
İz düşüm yönteminde her zaman yerküre merkezi referans alınmaz. Bu referans noktası, yer kürenin izdüşümü alınan yerin tam tersi yüzeyindeki bir nokta da olabilir. Bu tamamen bir teknik meselesidir ve farklı isimler altında tanımlanır. Biz iz düşüm yöntemini anlatırken, kolaylık açısından sadece merkezi referans olarak almaktayız.
Silindirik İz düşüm ile görseli aşağıda görebilirsiniz:
