Yelken seyirleri diyagramı yelkenciliğin özüdür. Yelkenci olurken, ne tarafın sancak olduğunu veya yelkenin hangi yakasının karula köşesi olduğunu unutabilirsiniz, ancak bu diyagramdaki bilgiyi anlamadan yelken yapamazsınız.
Yelken seyirleri diyagramı, bir saat kadranına benzer, rüzgâr saat 12.00 yönünden esmektedir. Kadranın üstünde, 10.30’dan 1.30’a kadar olan bölge, yelken yapılamayan alan olarak adlandırılır. Adını, bir teknenin bu bölgede yelken yapmasının fiziksel olarak imkânsız olması gerçeğinden alır. Yelken yapılamayan alanı nasıl isterseniz öyle adlandırabilirsiniz. Yelken yapılamaz bölge veya yelken karşıtı bölge gibi, ya da güneş batıyorsa ve garip şeyler oluyorsa, alacakaranlık bölgesi gibi. Teknenizi kadrandaki diğer noktalara yöneltmek ise kolay bir hedeftir.
Yelkenlerinizi doğru trim ederseniz, ilerlersiniz. Bu “yelken yapma bölgesi” üç temel seyir grubuna ayrılır:
Orsa seyri: Rüzgâra en yakın seyir olması dolayısıyla korkulan yelken yapılamayan alanın eşiğine kadar etkili bir şekilde yelken yapabilirsiniz. Orsa seyri, tam olarak 10.30 ve 1.30 olarak belirtilebilir.
Apaz seyri: Orsa ve pupa seyirleri arasında kalan seyir alanına verilen isimdir.
Pupa seyri: Rüzgârı arkanıza aldığınız seyir. Bu seyir, eğer titiz biriyseniz kadranda tam olarak 6.00’yı gösterir. Bizim gibiyseniz 5.30 ile 6.30 arasında kalan kısımdır.
Yelken yapılamayan bölge 90 derecelik bir alanı kapsar. Rüzgâr yönünün her iki yanında 45’er dereceden veya eğer kadran benzetmesini sevdiyseniz 10.30 ila 1.30 arası dilimden oluşur. Bu alanda, yelkenli bir tekne yelkenlerinden güç üretemez ve durma noktasına gelir. Sorun, tüm gücünüzle çekseniz bile yelkenlerinizin yapraklanmasıdır (dalgalanmasıdır).
Yelken yapılamayan alana girdiğinizde, yelkeninizin orsa yakası hafifçe (yelkenin ön kısmı kabarcıklanıyormuş gibi) yapraklanmaya başlar ve yavaşlarsınız. Tekneyi yelken yapılamayan bölgenin tam ortasına kırdığınızda, yelkenleriniz bayrak gibi dalgalanır ve tekneniz hızla durur. Aslında, yelken yapılamayan bölgede çok uzun kalırsanız, rüzgâr teknenizi geri döndürür ve buna kör tramola adı verilir. Kör alana girmek, her yelkencinin ilk deneyiminde başına gelir. Bu bölümün devamında yer alan “Kör tramoladan kurtulmak” kısmında kör tramoladan nasıl kaçınacağınız hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Ancak yelken yapmanın güzelliği, bu yasaklı bölgeyi nasıl aşacağınızı bilmektir. Yelken yapılamayan bölgede rüzgâr üstünde (mesela 12.00) bulunan bir noktaya gitmek için, oldukça dik bir dağı tırmanıyormuş gibi, zikzaklı bir rota takip edebilirsiniz. Bu teknik, orsa seyrini ve belirli aralıklarla da tramola atmayı (tekneyi 10’dan 10.30’a ya da tam tersine çeviren bir manevra). Bu bilgiyle birlikte, tam manasıyla istediğiniz her yere yelken yapabilirsiniz.
Bir noktayı çok iyi anlamalısınız: hiçbir tekne doğrudan rüzgâra doğru gidemez. Eğer bunu denerseniz, ne kadar iyi trim ederseniz edin yelkenler yapraklanmaya başlar, tıpkı rıhtımdayken teknenin başı rüzgâra doğru yöneldiğindeki gibi. Tekne yavaşlamaya başlar ve en nihayetinde geriye doğru gider, tıpkı suda yüzen bir nesne gibi.
Yelken yapılabilen alanda yelken yapmak yelkeni (kontrol halatını ıskotayı çekerek) trim etmek kadar kolaydır. Bu bölümün devamında yer alan “Halatları germek” kısmında halatları germenin en güvenilir yolunu göstereceğiz. Yahut yelkeni kilitlersiniz (kontrol halatını bağlayarak yelkenin sabit kalmasını sağlarsınız) ve yelken rüzgârla dolana kadar tekneyi rüzgâr yönünden uzaklaştırırsınız. Yelken seyirleri diyagramındaki seyirler, yelken yapılabilen alan içindeki bir teknenin rüzgâra farklı açılarla yelken yapabildiğini gösterir.
Hızlı yelken yapmak için yelkenleri rüzgârla doğru açıya göre trim edin. Farklı seyirler için yelkenleri farklı şeklilerde trim edersiniz. Orsa seyrinde yelkeni gerer ve pupa seyrinde ise gevşetirsiniz. Apaz seyrinde ise yelkenleri ikisinin arasında trim edin. Mantıklı, değil mi?
Yelkenlerinizi doğru trimlemek, manevra kabiliyeti açısından önemlidir. Tekneniz ne zaman yavaşlasa, daha dikkatli olmalısınız çünkü yavaşlayan bir teknede herhangi bir seyirde dümen idaresi kaybedilebilir. İleriye doğru hareketinizi yeniden kazanacak yeterli alanınız olmadığı sürece suda durmayın.