Yelken tiplerinden biri olan ve daha çok eskilerde kullanılmış olan praçıra yelken ile ilgili ayrıntılı bilgiyi bu yazımızda bulabilirsiniz.
Daha çok ufak teknelerde kullanılan, bir seren üzerine açılan dörtkenarlı yelkene praçıra yelken denir. Giz yelkenine benzeyen bu yelkenin üst köşesi çok daha geniştir ve stabilitesi orsa yakasına bağlıdır. Yelkenin basıldığı seren, yelkenin alt kısmının iki bölü üçü uzunluktadır ve üzerinde başlangıcından dörtte bir uzaklıkta duran bir sapan vardır. Bu sapan üzerinden geçip direk üzerinde hareketli bir parçaya gelen bir halat sayesinde seren basılarak gergin hale getirilir.
Bu yelkene benzeyen bir çeşit yelkenin ilk çizimi 1584’te Hollandalı bir sanatçı tarafından yapılmışsa da, ancak bu ismin ortaya çıkışı bu tarihten yüzyıl sonrasına dayanır. İsa’dan önce 1. yüzyılda Mısır ve Akdeniz’de ortaya çıktığı şeklindeki doğru olmayan iddialar muhtemelen bu yelkenin Latin yelkenle karıştırılmasındandır. Bu yelkenlerin orijinali, tekne tramola attığında yelkeni ön yakası ile beraber direğin öbür tarafına, yeni rüzgâraltı tarafına geçirmek için sereni bir miktar aşağı indirmeyi gerektiren aşırmalı praçıra yelkenden esinlenilmiştir.
Bağlı oldukları serenin ön kısımda vira edilmiş olduğu aşır malı yelkenler çok daha sonraları çıkmıştır. Serenin, direğin bir uzantısı halini aldığı bu tip aşırmalı yelkenler kısa bir süre için yarış teknelerinde de kullanılmıştır. Bu yelkenin başka bir tipi ise ucu direğin önüne doğru bir miktar uzanan bir bumbaya bağlanır ve bir palanga ile gerdirilir.
Bu tip yelkenin, kısa bumbalı bir çeşit aşırmalı Çin yelkeninden türetildiği ve 19. yüzyıl sonlarında batıda popüler hale geldiği ileri sürülür.
Praçıra Yelken
