Denizcilik Açısından Hava Sistemleri

İki ana hava sistemi vardır; antisiklonlar ve alçak basınç sistemleri. Kuzey yarımkürede antisiklon, bir yüksek basınç merkezi etrafında saat yönünde dönen rüzgârlardan oluşan, bazen inanılmaz büyüklükte alanları kaplayabilen bir hava sistemidir. Güney yarımkürede ise antisiklon rüzgârları yine bir yüksek basınç etrafında ancak saat yönü tersine dönerler. Bu sistemlerde merkezden uzaklaştıkça rüzgâr şiddeti artar, merkeze yakın bölgelerde ise rüzgâr çok kuvvetsiz hatta bazen yok denecek kadar azdır. Genelde güzel hava getiren bu sistemde hava kurudur ve rüzgâr kuvveti ortayı geçmez. Antisiklonlar yavaş hareket ederler, bazen uzun süre sabit kaldıkları olur. Bir antisiklon sisteminin gelişi sürekli yükselen barometreden ve açılan havadan anlaşılabilir.
Genelde kötü hava sistemi olan alçak basınç sistemlerinde rüzgâr, bir alçak basınç merkezi I etrafında, kuzey yarımkürede saat yönü tersine, güney yarımkürede ise saat yönünde eser. Genelde çok kuvvetli esen ve beraberlerinde yağmur getiren bu rüzgârlar, sistemin merkezinde en kuvvetli eserler. Alçak basınç sistemleri ortalama saatte 25 mil gibi süratlerle hareket ederler. Sistemin merkezindeki kuvvetli rüzgârlardan kaçabilmek için, bir navigatör sistemin merkezinin yerini tam olarak bilmelidir, bunu bulmak için Buys Ballot kuralını uygular. Kuzey yarımkürede tekne rüzgâra doğru döndürüldüğünde, sistemin merkezi sancak tarafında arkaya doğrudur; güney yarımkürede ise iskele tarafında arkaya doğrudur. Bir alçak basınç sisteminin gelmekte olduğu, sürekli düşen barometre, arkaya dönen rüzgâr ve yüksek sirüs bulutlarından anlaşılabilir. Ay veya güneş etrafında oluşan beyaz bir halka ile ağır ve alçak bulutların toplanması bu sistemin habercisi olan başka işaretlerdir.
Barometredeki her düşüş veya çıkış bir alçak basınç sistemi veya antisiklon habercisi değildir. Ortalama barometre değerinden 3 veya 4 milibarlık sapmalar, tropik bölgeler dışında oldukça normaldir ve genel hava durumunda fazla değişiklik yaratmazlar. Temel değişiklikler olabileceği hakkında tahminler ancak 5 milibar veya daha fazla sapmalarda yapılabilir. Ortalamanın 5 milibar altında ve sürekli düşen bir barometre, karasız bir havanın, ortalamanın 5 milibar üzerinde ve sürekli artan bir barometre ise hafif ve orta rüzgârlarla oturmuş bir havanın habercisidir. Atmosfer basıncındaki sapmaların çok az olduğu tropik bölgelerde ise 3 milibarlık bir düşüş bile şüphe ile karşılanmalı, özellikle bu sapma iki üç gün sürerse kesin olarak 250 millik bir alan içinde tropik bir fırtına olacağının işareti olarak kabul edilmelidir. Başka bölgelerde ise 1000 milibarın altında ve saatte bir milibar düşen hava basıncı, kötü hava ve yağmurun habercisi sayılır. Yine 1000 milibarın altında ancak artan hava basıncı ise güzel bir iki günden sonra karasız ve yağmurlu havanın habercisidir. Barometreden elde edilebilecek diğer bilgiler, İngilizcede şu tekerlemelerde toplanmıştır:
‘Uzun gözlenen, uzun sürer,
Tez düşen, çabuk geçer.
Bunun anlamı uzun bir zaman diliminde gerçekleşen basınç düşüşünün uzun bir kötü hava periyodu getireceği, hızlı bir düşüşün ise daha sert ancak daha kısa süreli bir kötü hava getireceğidir.
Düşüşten sonraki ilk artış, haber verir sert bir esiş.
Bir rüzgârın esas gücü, barometrede ilk artış olarak görünen, alçak basınç merkezinin geçişinden sonra hissedilir. Artan barometre ile gelen rüzgârlar genelde sağanaklı olur.