Eğer her kış teknenizi bakım için karaya çektiğinizde direği sökmüyorsanız, armanın durumunu kontrol için yılda bir kere birilerinin direğin tepesine tırmanması gerekecektir. Bakım, onarım, değişim işleri için birgün mutlaka direk tepesine çıkmak gerekecektir. Bu, uzun seyirlerde gerekebilecek bir durumdur. Bu yazımızda özellikle yelkenli gezi tekneleri için direğe tırmanmak için alternatif yöntemlerden söz edeceğiz.
Bazı gezi teknelerinde bu işi kolaylaştırmak üzere basamaklar bulunur. Basamaklar paslanmaz çelik veya alüminyumdan yapılır, direğin yanlarına şaşırtmalı olarak perçin ya da vidalarla tutturulur. Aralarındaki açıklık, 400 ila 500 mm. kadar olur. Gurcatalar hizasında ve direğin cundasına yakın yerlerde, ayakta durarak çalışabilmeyi sağlamak üzere, iki yana birden basamak konur.
Direk basamaklarının faydası, halatınızı bir mandarla, bir yaylı kilide emanet eder durumda olmamanız ve sizi yukarı çıkarması için kimseye minnet etmemenizdir. Mürettebatınızın traka ile sizi güvenle aşağı indirip indiremeyeceği konusunda da bir endişeniz olmaz. Ayrıca, eğer yukarıda boya, cila gibi işler yapıyorsanız, ortalıkta ıslak yerlere sürünecek bir mandarla da uğraşmazsınız.
Terslik, üzerlerine ince koruyucu halatlar takmamışsanız, mandarınızın en olmadık zamanlarda onlara takılmasıdır. Ayrıca, rüzgâr tutarak ve yukarıda ağırlık teşkil ederek teknenin performansını olumsuz yönde etkilerler. Islandıklarında kaygan olurlar, direğinizde bir sürü delik olur (her biri için en azından üç delik, genellikle daha fazla), tanesine 13 ila 17 dolar ödersiniz. Bir de, basamaklarınızı doğru düzgün takmak için büyük bir olasılıkla direği indirmek zorunda olduğunuzu da unutmayın!
Bazı basamaklar kaymaması için ayağınızı kavrayacak şekilde yapılmıştır, bir kısmındaysa ağırlıktan ve rüzgâr yükünden tasarruf için bu özellik bulunmaz Kullanılacakları zaman açılmak üzere normalde direğe yapışık duran, katlanır türde olanları da vardır.
Direk basamaklarını kullanacaksanız, emniyet kemerinizi kuşanın ve her fırsatta bir yere bağlanın.
Basamaklara en bilinen alternatif olarak, traka kullanılabilir.(porsun tahtası, izbarço tahtası da denilir.). Yalnız arkada sizi mandarla yukarı çekmek üzere vinci kullanacak birine ihtiyacınız olur. Bir başka seçenek de şeytan çarmıhlarıdır ama, günümüzün teknelerinde çift çarmıhlar (o da varsa) direğin tepesine kadar gitmediğinden, direğin son üçte birine onları ulaştırmanın bir yolu yoktur.
Direğe çıkmak için kullanabileceğiniz bir başka araç, dakrondan yapılmış merdivenler olabilir. Merdiven ana yelkenin geçtiği kanala takılır ve mandarla yukarı çekilir. Yalnız o iş için ana yelkeninizi söküp almanız gerekecektir. Ayrıca sabırlı olup, ayağınızı nereye koyduğunuza iyice dikkat etmek de lazımdır!
Dağcıların ve ağaç bilimcilerin kullandığı “cumar” denilen (mekanik ip sıkıştıncı) sıkışan el frenli aletler, direk tepesinden güverteye gerilmiş bir halatın üzerinde kendinizi bacaklarınızı kullanarak yukarı çekmenizi sağlarlar. Halatı yakalayıp bırakarak çalışırlar; yalnız çıkarken teknenin yalpasıyla bir yerlere çarpmaktan korunmak için iki yanda yardımcı halatlara ihtiyaç vardır.
Yelken Direğine Tırmanmak Gerekirse
