Teknede boy-kemere oranı aslına bakacak olursanız denge ve güvenlik için, stabilite için çok önemlidir. Boy-kemere oranı için ideal oranları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Bir teknenin kemeresi veya genişliği, doğrudan su kesiminin uzunluğuyla ilgilidir. Kemere genişliği, salmanın ağırlığıyla birlikte tekne dengesini alaboraya direncini belirler. Yelkenli teknelerde kemere genişliği tekneye başlangıç veya biçim dengesi denen dengeyi verirken, safralı bir salma bitmiş teknenin (son) dengesini belirler. Bu son denge teknenin bir tarafa yattıktan sonra geriye, eski konumuna dönüş yeteneğinin bir göstergesidir. Motorlu teknelerde denge, kemere genişliğinden, motor veya teknenin alt bölümlerdeki başka ağırlıkların yerinden ve yüksek hızlarda su yüzeyinde kayma sonucu ortaya çıkan dinamik dengeden etkilenir. Tek gövdeli bir teknede, tekne boyunun genişliğin üç katı olması gerektiğini söyleyen çok eskilerden kalmış kaba bir kural da vardır.
Aslında mesele bundan çok daha karmaşıktır. Tekne boyu uzadıkça, oransal olarak teknenin daha az kemere genişliğine ihtiyacı olur. Bu gemi mühendisliğinde rastlanılan, insana ilk bakışta garip gelen gerçeklerden birisidir. Bir teknenin alabora olmaya direnci su kesimi boyunun dördüncü kuvvetiyle değişir, bir yelkenlideki tekneyi bayıltan yelkenlerdeki rüzgâr basıncı ya da bir motorlu teknede, tekneyi yatıran dalgaların yatırma momenti ise tekne boyunun küpüyle değişir.
Bir başka deyişle, bir yelkenlinin boyunu iki katma çıkarırsanız dengesi 16 kat artar, ama aynı meltemde bayılma yönündeki kuvvetler 8 kat artar. Tüm bunlar, boyu sizinkinden 1 metre kadar daha uzun bir yelkenlinin oransal olarak genişliği daha az olmasına rağmen daha fazla yelken taşıyıp daha hızlı gidebilmesinin nedenidir. Aynı prensipler motorlu teknelere de uygulanır. Yalnız onlarda devrilme kuvveti yelkenlerden değil dalgalardan kaynaklanır.
15 metrenin altındaki birçok çağdaş motorlu tekne ve yelkenlinin genişliği eski kuralın söylediğinden azdır. Örneğin Cari Alberg tarafından tasarlanmış klasik bir gezi yelkenlisi olan Pearson Triton 28’de boykemere oranı 2,48:1’dir. Tom Gillmer in Southern Cross 31’inde oran 2.63:1 ve Bob Perry’nin Valiant 40’ında 2.76:1’dir. Küçük yelkenliler ona karar rüzgârlarda başlangıç dengesi için daha geniş kemereye ihtiyaç duyarlar.
Motorlu teknelerde kemere genişliği önemli derecede değişken olur. Uzun ve dar deplasman tipi tekneler, yüksek hızlara kaymaya geçmeden ulaşabilir ve yakıt ikmali yapmadan uzun mesafelere gidebilirler. Kısa ve geniş teknelerse daha geniş iç hacım sağlarken daha fazla yakıt harcar.
Ayrıca kötü havalarda onlarla rahatsız seyirlere katlanmak zorunda kalırsınız. Kayıcı, motorlu teknelerde normal olarak geniş kemereler olur ve bu durumun sonucu da, geniş iç yerleşimin yanında hızlı giden tekneyi desteklemek amacıyla kıç tarafta suyun içindeki yüzeyde daha fazla alana gerek duyulmasıdır. Bununla beraber, bu motorlu tekneler kaymak üzere dar yapılamaz anlamına gelmez. “Uzun ve dar” kavramı deplasman ve kayıcı teknelere aynı derecede uygulanabilir bir kavramdır.
Hızlı bir spor balıkçı teknesi olan Blackfin 40 Combi’de boy kemere oranı yaklaşık olarak 2,78:1, daha dar bir deplasman trolyat olan Grand Banks 42 Classic’de oran 3,07:1’dir. 75 knot hız yapan iğne gibi ince uzun bir açık deniz performans teknesi Baja 40 Outlaw’ın oranı 4,7:1’dir.
Kabul edilmiş oranları aşan kemereler,
• Daha büyük başlangıç dengesi verir,
• Daha fazla iç hacim sağlar,
• Daha (azla güverte alanı sağlar,
• Denizde insanı yoran sarsıntılara neden olur,
• Daha az su çekimiyle, daha fazla yelken alanını destekler,
• Direğin yanlardan desteklenebilmesi için daha geniş ve güvenli alan sağlar,
• Suya daha fazla direnç göstererek tekneyi yavaşlatır,
• 180 derecelik bir alaboradan geri dönüşü zorlaştırır
Kabul edilmiş oranlardan az olan kemereler,
• Daha az başlangıç dengesine neden olur,
• Denizde daha yavaş ve yumuşak hareketlere neden olur,
• Güverte altındaki hacimler dar olur,
• Orta karar rüzgârlarda daha fazla bayılmaya neden olur.
• Direğin yeterli derecede desteklenmesini zorlaştırır,
• 180 derecelik bir alaboradan geri dönüşü çok hızlandırır.
