Halat Nedir?
Çevresi 2.5 santimden veya çapı 8.mm den büyük tel, veya bitkisel, sentetik liflerden örülü iplere Halat denir. Metal halatlar çapları ile bitkisel, sentetik halatlar ise çevreleri ile ölçülürler. Teknede kullanılan halatlar ihtiyaca uygun olmalıdır.
Kullanım Yerlerine Göre Halat Çeşitleri:
1- Palamar halatları,
2- Demir halatı,
3- Iskota halatı,
4- Mandar halatı,
5- Çarmıh veya Istralya halatı,
6- Çekme Halatı,
7- Usturmaça halatı,
8- Can Halatı olarak sıralanabilir.
Örgü Şekillerine Göre Halat Çeşitleri:
Halatlar şeklen bükümlü, saç örgü, çift örgü ve paralel örgü olarak üretilirler. Bükümlü olanlar tek yöne-genelde saat yönünün tersine (yoma bükümlü halat) bükülen 3 ya da daha ender olarak 4 koldan oluşur. Eğer kollar tam ters yönde bükülürse, buna gomina bükümlü halat denir, genelde yumuşak halat değil ancak çarmık gibi tel halatlardaki standart üretim budur.
Gemi palamar ve koltuklarında kullanılan 8 (bazen de 12) kollu halatlar saç örgü halatlardır. Birbirinin tersi yönde üst-üste örülen iki ve katları çift sayıda kollardan oluşur.
Çift örgü halatlar, saç örgü mantığında (ama daha fazla sayıda 16-24 vb.) oluşan iki örgü halatın iç içe geçmesi ile oluşur. Genelde yelken ıskotalarında kullanılan değişik renklerde, göze hoş görünen halatlar bunlardandır.
Paralel örgü halatlar ise, içi bükümlü (core veya çekirdek) veya lif dışı ise saç örgü (kılıftan) oluşur. Esnemenin çok az olduğu statik halatlar bu gruptadır. Asıl yükü genelde çok sağlam bir materyal olan iç yani çekirdek bölüm taşırken, kılıf sadece aşınmayı engellemek için ve estetik amaçlarla kullanılır.
Hammaddelerine Göre Halat Çeşitleri:
Jut, kenevir veya manila gibi sentetik olmayan doğal halatların artık günümüz modern tekneciliğinde ( dekorasyon haricinde) hemen hiç yeri yoktur.
Naylon veya polyamid halatlar ise en mukavim halatlardandır, ancak ıslanınca bu mukavemetini büyük oranda kaybeder. Ayrıca sürtünmeye ve güneş ışığına hiç dayanıklı değil. Fakat diğer tüm materyallere göre çok esnektir.
Polyester ise tersine bu iki (sürtünme ve güneş ışığı) faktöre çok dayanıklıdır. Mukavemeti neredeyse naylon gibi ama daha az esnektir.
Polipropilenin en önemli özelliği sudan hafif olmasıdır. Yelkenli teknelerde uzun kıç koltuğu olarak kullanılması için idealdir. Ama hem güneşe hem de tuzlu suya çok az dayanıklıdır, bu tip halatların ömrü de kısadır…
Dyneema veya Spectra halatlar neredeyse çelik tel kadar mukavim, hemen hiç esnemez. Ancak çok pahalı, güneşten ve tuzlu sudan etkilenir…
Bunlardan başka Aramid (Kevlar), Zylon gibi halatlar da mevcut ama henüz yelkencilikte yaygın kullanımı yoktur.
