Bir sonraki periyodda hava şartlarının nasıl olacağının kestirmeye çalışılmasına hava tahmini (forecast) denir. Tahmin kelimesinden de anlaşıldığı gibi bu çalışmada olasılık ihtimal söz konusudur. Atmosfer elemanlarının çok yönlü değişim Özellikleri, kesin tespit yapılmasına imkân vermediğinden, muhtemel hava şartları belirlenir.
Hava tahminlerinde bir gün süreli olanlar “kısa vadeli tahmin” olarak nitelenir. Bir haftaya kadar süreli olanlar “orta vadeli” daha uzun süre için yapılan tahminler “uzun vade” tahminlerdir. Tahmin süresi uzadıkça isabet oranı azalmaktadır. Denizcilikte hava tahminleri genellikle kısa vade için yapılır.
Tekne seyir halindeyken gidiş yönü sürekli gözlenerek visibilite ve deniz durumu izlenir. Bulutluluk ve rüzgâr değişiklikleri de kolayca fark edilebilir. Genel olarak saatte bir, aneroid barometre ve diğer hava elemanları gözlenip kaydedilmektedir. Barometrede üç saatte 3-4 mb lık düşme, tehlike habercisidir. Tandans eksi olduğu zaman rüzgar yönü ve deniz durumu dikkatle gözlenmelidir.
Bu arada İlgili radyo ve telsiz yayınlarından da faydalanılabilir.
Hava tahminî yapılırken atmosfer elemanlarının tüm özelliklerinin ve değişimlerinin de göz önünde bulundurulması gereklidir. Hava elemanlarının birbirini izleyen gözlemlerde nasıl değiştikleri izlenerek, şartların bir süre sonra nasıl olacağı araştırılır. Birbirini izleyen sinoptik haritalar da birlikte incelenerek değişiklikler tespit edilir. Bu sırada faktörlerin günlük ve mevsimlik değişimleri ve normal değerleri de unutulmamalıdır. Gece saatlerinde sıcaklığın düşmemesi veya biraz yükselmesi sıcak cephe belirtisidir. Kış mevsiminde sabah saatlerinde ölçülen S °C sıcaklık normal, yaz mevsiminde aynı zamanda 10 C sıcaklık soğuk cephe olayıdır.
Özetle hava tahmini yapılırken meteorolojik faktörlerin normal durumları ve belli bir süredeki değişimleri birlikte incelenerek, birleştirici düşünce ile sonuca gidilebilir. Hava şartlarının dikkatle gözlenmesi ve zamanla kazanılan tecrübe, yapılan tahminlerde İsabet oranını arttırır.
Hava kütleleri genellikle geldiği yerin özelliklerini getirirler. Hava kütlesi belirlenirse hava tahmini kolaylaşır. Bu arada hava kütlelerinin uğrayabileceği değişiklikler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Günlük sıcaklık değişiminde bozulma gözlendiğinde bu durum sıcak veya soğuk cephe belirtisi olabilir. Günlük basınç değişiminde bozulma ve özellikle 3-4 mb’lık azalma tespit edilirse şiddetli rüzgâr veya fırtına beklenmelidir. Sıcaklık yükselmesi, nem azalması, güneyli rüzgar ve basınç düşmesi birlikte gözlenirse bu durum tipik bir sıcak cephe geçişidir. Etkili bir sıcak sektör ardından, soğuk cephe olayları beklenmelidir. Ci’ler tek başlarına gözlendiğinde önemli değildir. Ci’leri Cs’ler ve As’ler izlerse bu dizisi sıcak cephe habercisidir. Diğer olaylar da izlenerek tahmin yapılabilir. Yalnız cephesel siklonlarda, bulunulan yere göre gözlenen hava olayları farklıdır. Cephe olayları siklonun güney kesiminde oluşur. Depresyonun dış kesiminde tipik siklimik olayların hepsi gözlenmez.
Alçak basınç alanları genellikle seyir için elverişsiz bölgelerdir. Basınç gradyanının fazla olduğu derin siklonlar özellikle fırtına ve buna bağlı karışık dalga durumu nedeniyle tehlikelidirler. Siklonik yapıda basınç gradyanının fazla olduğu kesimde fırtına tehlikesi vardır.
Sinoptik haritada görülen alçak basınç merkezi rota üzerinde bulunduğunda merkezin etkinlği ve hareketi izlenmelidir. Şartlara göre, tehlikesiz veya en az tehlikeli ve zaman kaybına neden olmayacak şekilde nereden seyir yapılabileceği araştırılmalıdır. Birbirini İzleyen haritalarda siklonun hareketi takip edilerek seyir sırasında bu kesime girilip girilmeyeceği kararlaştırılır. Siklonun dış kesiminden geçmek, yolu uzatmasına karşın, daha emniyetli seyir sağlayacaksa tercih edilebilir.
