Özellikle demiri çekmek için kullanılan ırgatlar ağır yüklerin kaldırılması için uygun aletlerdir. Hidrolik veya elektrikli olabilen ırgatlardan, küçük teknelerde genellikle elektrikli olanlar kullanılmaktadır. Eğer teknenizde bir ırgat yoksa ve taktırmayı düşünürseniz mekanik montajın yanı sıra elektrik donanımı da önemlidir. Eğer aküden başa kablo çekecekseniz çekilecek kablo boyuna göre üreticinin talep ettiği çapta veya daha kalın kablo çekmelisiniz. İnce kablolar, ırgat kullanılırken aşırı voltaj düşmesine ve ırgat motorunun yanmasına neden olabilir. Bunu engellemenin bir yolu da ırgat için ayrı bir aküyü baş altına yerleştirmeniz ve çok daha ince bir şarj kablosu ile aküyü beslemenizdir. Irgatlar dikey ve yatay olmak üzere iki tipte olurlar.
Yatay ırgatlar genellikle bir tarafında fener denilen ve yelken vinçlerinin halat sarmaya yarayan bölümüne benzeyen halat çekme kısmı ve diğer tarafında kavaleta denilen zincir çekmeye uygun bölümden oluşurlar. Dikey ırgatlarda ise kaveleta bölümü genellikle ırgatın alt bölümündedir. Aynı milin üstünde ise fener vardır. Yatay olsun dikey olsun bazı ırgatlarda fener bulunmaz. Bu tür ırgatlar genellikle halat çekmezler. Bazı modellerde özel kaveleta ile aynı kanalda halat da çekmek mümkün olur.
Teknelerde baş üstünde demirin oturduğu ve demirlendiğinde zincir ve halatın üstünden geçtiği makara bulunur. Bu makara demir üzerindeyken tekneye çarpmayacak boyda olmalı, üstündeki makara ise kolay çalışması için oldukça büyük boyutta olmalıdır. Tek makara yerine iki makara kullanılarak da hareket kolaylığı sağlanabilir. Unutulmaması gereken bu bölümün demirlendiğinde teknenin tüm yükünü taşıması gerektiğidir. Bu nedenle oldukça sağlam olması gerekir.
Yelkenli teknelerde sağlam bağlanması gereken baş istralya da bu bölüme bağlandığından genellikle sağlamlık açısından bir sorun yaşanmaz. Motor yatlarda ise gerekli özen gösterilmelidir. Demir bu bölümde bırakıldığında değişik metotlarla sabitlenir. Bazı uygulamalarda demir kolu üzerindeki bir delikten geçen bir mil vasıtası ile U parçalı paslanmaz çeliğe bağlanmaktadır. Bu bağlantıdaki milin mümkün olduğu kadar kısa ve büyük çaplı olması gerekir. Özellikle dalgaya karşı seyirde tekne başına gelen dalgalar demir üzerinde aşırı yükler oluşturarak bu milin eğrilmesine ve demirin sabit olarak yuvasına bağlanmasına neden olabilir.
Baş makarasının boyu değişik demirlerin baş üstünde taşınmasına olanak vermelidir. Bir tek demir modelini tekneye çarpmadan tutabilen kısa bir demir makarası başka model bir demiri baş üstünde tutmayabilir. Çift makaralı sistemler demirli iken aşağı doğru bükülürler, demir yuvasına çekildiğinde ise düzelerek demiri tekneden kısmen de olsa uzaklaştırırlar. Hangi model olursa olsun demiriniz yerinde iken tekne başına çarpıyorsa tedbir almanız gerekir. Uygulamada başa takılan V şeklinde bir usturmaça çarpmayı engelleyebilir veya CQR demir kullanıyorsanız kolun mafsalını bükerek çarpmayı engelleyebilirsiniz. Her koşulda demir başta iken düşmemesi için daha önce tarif edildiği gibi kilit bağlantısı paslanmaz çelik telle sabitlenmeli ve demir başındaki mapadan tekneye bağlanmalıdır. Zincirden ve kilitten yapılan bağlantılar (Örneğin bosa kancasının takılıp sabitlenmesi) demirin kilidinin sökülerek demir düşmesini engellememektedir. Demirinizi seyir sırasında korumanın bir diğer yolu da kullanmadığınız zaman demiri zincirlik içine almaktır.
Teknelerde demirle ilgili bir diğer bölüm de zincirliktir. Özellikle ırgat ile zincir çekilirken zincir ırgata dolaşabilir. Bunun en önemli belki de tek sebebi zincirliğin yeteri kadar derin olmamasıdır. Irgat tarafından çekilen zincir kendi ağırlığı ile zincirliğe dökülür. Düzgün dökülebilmesi için en az 30 cm boşluk bulunması gerekir. Eğer zincirliğiniz yeteri kadar derin değilse zincirlik kapağını açarak zincirin dökülmesini sağlamak için altta biriken zinciri zincirliğe yaymanız gerekir.
Daha Fazla Bilgi İçin: www.tekneuzmani.com
