Çarmıhlar ve ıstralyalar yelkenli teknede direkleri dik tutabilmek için çok önemli ekipmanlardır. Bu yazımızda çarmıh ve ıstralyaların ideal ölçülerinden bahsediyoruz.
Çarmıhlar direkleri kemere doğrultusunda dik tutan tellerdir. Direği baş kıç doğrultusunda dik tutanlara ise istralya denir.
Çağdaş Bermuda armalı yelkenlilerin uzun direkleri nedeniyle çarmıhların direklerle yaptıktan açılar iyice dar olur. Açı küçüldükçe çarmıhlardaki gerilim artacağından direk tasarımcıları ve armacılar çarmıhlarda direkle olan açıları 10 dereceden küçük olmamasına dikkat eder, bu işi de gerektiğinde gurcataları kullanarak başarırlar.
Direğin tepesinde yana doğru 20 kilogram kuvvetlik (kgf) bir çekiş, direğe 4 derecelik bir açıyla bağlı olan bir çarmıhta 108 kgf’lik bir gerilim yaratır. Açıyı 12’ye yükseltirseniz gerilim 36 kgf ye düşer.
Bir yarış teknesinin yan taraflarındaki çarmıhların, teknenin ve mürettebatın tüm ağırlığıyla, yakıt, su ve depolardakilerin üçte iki ağırlığının toplamını (bir başka deyişle teknenin deplasmanını) kaldıracak kadar dayanıklı olması gerekir. Yakın sularda dolaşan tekneler için bu rakam %20 arttırılmalıdır Bu yanlardaki çarmıhların, deplasmanın 1,2 katı kadar dayanıklı olması demektir. Açık denizlere gidecek teknelerde bu rakamın 1,4’e çıkarılması ihtiyatlı bir iş olacaktır.
Çarmıhların doğru ölçülerini bulmak için tek gurcatalı armalarda alt çarmıhlar yükün %60’ını üst çarmıhlar %40’ını alacak şekilde hesap yapılır.
Çift gurcatalı armalarda alt çarmıhlar %48, ona çarmıhlar %26 ve üst çarmıhlar kalan %26’yı alır. Üst ve ona çarmıhların alt gurcatada birleşip, tek bir liftin ve landa demirine indiği durumlarda, birleşik üst orta çarmıhlar yükün %52’sini taşımalıdırlar.
Biri öne diğeri arkaya giden çift alt çarmıh varsa, her hangi bir anda yalnızca birinin yükleneceğini öngörmelisiniz. Yani her ikisi de aynı ölçüde olmalı ve her biri tüm alt çarmıh yükünü taşıyabilmelidir.
Baş istralya teknedeki en kalın çarmıhla aynı, ya da bir ölçü daha kalın olmalıdır. Kıç istralya baş istralyayla aynı ölçüde seçilir.
Hız açısından arma ağırlığının önemli olmadığı gezi teknelerinde tüm çarmıhtan ve istralyaları aynı ölçülerde yapmak uygun olur. Yani tümü de gerekli olan en kalın çarmıh ölçüsünde olmalıdır ve sorunsuz bir yolculuktan sonra seferlerini tamamlamaktadır.
